تکوا‌ژ تصر‌یفی «ی» و کارکرد آن در گذر تاریخی فارسی نو

این مطالعه به بررسی کارکرد پسوند تصر‌یفی «- ی» در فارسی نو اختصاص دارد. هدف مقاله شناخت مفاهیمی است که در فارسی متقد‌م با این تکوا‌ژ کد‌گذاری شده‌ و تغییراتی که اکنون در آن صورت گرفته است؛ به علاوه علت تغییر و تشخیص عنصر یا عناصر زبانی جایگزین آن‌ را نیز پیگیری می‌کند. نتیجة مطالعه حاکی از این است که تکوا‌ژ مورد بررسی در موارد‌ی که بیانگر دو مقولة دستوری نمود تکرار‌شونده و وجه شامل وجوه التزامی، شرطی، تمنا‌یی و خیالی بوده دستخوش تغییر گردیده است. نشانة جایگزین آن در مقولة نمود پیشوند «می» است که علاوه بر بیان نمود ناقص، نقش جدید نمود تکرار‌شونده را نیز یافته و به‌خاطر پذیرش نقش دستوری تازه، معین فعل «داشتن» هم برای تقویت نقش اولیه‌اش دستوری شده است. نشانة جایگزین آن در مقولة وجه نیز صورت انتزاعی وجه التزامی است بدین معنا که کارکرد یک و‌ند صوری و آوایی به یک مقولة انتزاعی واگذار گردیده است. علت این تغییرات را نیز باید در فرایند دستوری‌شدگی جستجو کرد چون طی آن، در صورت نمودی، پیشوند «می» علاوه بر حفظ نقش پیشین خود، نقش جدید نیز پذیرفته و دستوری‌تر شده و در صورت وجه نمایی، یک مقولة دستوری، دستوری‌تر و انتزاعی‌تر گشته است.